20. yüzyılın başlarında empresyonizme bir tepki olarak Kübizm akımı ortaya çıkmıştır. Fransa’da ortaya çıkan bu sanat akımı, sanatçıların nesnelere farklı bir bakış açısıyla bakmalarını sağlamış, kübizm ile birlikte geleneksel tavır yok olmuştur. Bu akımının öncüleri Picasso ve Georges Braque ’dur. George Braque’ ün ilk yaptığı çalışmalarda Fovizm akımının etkileri görülür, daha sonra Picasso ile birlikte Kübizm akımının etkisinde kalmıştır. Kübizm sanat akımının gelişmesinde Paul Cezanne esin kaynağı olmuştur. Georges Braque bu sanat akımını Paris’te geliştirmiş ve kısa sürede bu üslubu benimsemiştir. Resimlerdeki perspektifi kaldırmış ve geometrikleştirmiştir. Böylelikle Kübist mantığına öncü olan sanatçı olmuştur.
Resim.1 Georges Braque 1882-1963 (https://www.arteinvestimenti.it/artista/georges-braque/ 01.05.2021 tarihinde alınmıştır).
Georges Braque ‘nün hayatını ve eserlerini inceleyecek olursak Fransız ressam Braque, 1882 yılında Fransa’nın Angenteuil şehrinde doğmuştur. Sanat eğitimini Paris’te tamamlamış olan ressam, hayatının bir döneminde Othon Friesz ile çalışmıştır. Paul Cezzanne’nin etkisinde kalarak geometrik çizimler yapmaya başlar. I. Dünya Savaşında savaşa katılır ve savaşta yaralandığı için resim yapmaya ara vermiştir. 1920 yılarında ise kübizm akımından uzaklaşmıştır. Resmin eşyaların kopyasına göre değil; görünüşe ve anlayışa göre şekillenmesi gerektiğini savunmuştur. Eşyaların bilindiği gibi çizilmesini istememiş, bilinen görünüşünden uzaklaştırmıştır (Göğebakan, Kılınç. 2019, s.21-22).
Resim. 2 Georges Braque, “L’Estaque’da Evler” (Houses at I’Estaque), 1908, Tuval Üzerine Yağlıboya, 73×60 cm, Kunstmuseum, Basel, İsviçre (Göğebakan, Kılınç, 2019, s.22)
19. Yüzyıl ortası 20. yüzyıl başlarında belirginleşmeye başlayan Kübizm, Paris’te 1908 yılından itibaren başlamıştır. Pablo Picasso (1881-1973) ve George Braque ’nün (1882-1963) temsilciliğinde gelişen akım çizgi ve biçime odaklanmıştır. Analitik ve Sentetik kübizm olarak ikiye ayrılmıştır. Analitik kübizm, 1908-1912 yıllarında kübizm akımının bir dönemi olmuştur. Bu dönemde resmin içerisine harf ve sayılar girmiştir. Yağlıboya içerisine kum eklenmiş özdeksel bir çalışma yapılmıştır. Nesneler üç boyutlu yapılmıştır ve hareket noktası doğa olmuştur (Özbek, 2019, s.9 -10).
Sentetik kübizm, 1912-1914 yıllarındaki kübizm dönemidir. Bu dönemde Braque ve diğer kübist sanatçılar eserlerinde boya haricinde başka malzemelerde kullanılmıştır. Kullanılan malzemeler arasında, gazete, duvar kâğıdı ve linolyum vardır. Bu malzemelerin kullanımı sanatçıların taklit boya yerine gerçek nesnelerin kullanılmasını istemesinden kaynaklanmıştır. Bu olayda kolaj tekniğini ortaya çıkarmıştır. Braque’ da kolaj tekniğini uygulayan sanatçılardan biri olmuştur. Bu teknikte sanatçı fırça, makas ve tutkal kullanmıştır. Birinci dünya savaşı başlaması ile bu teknik azalmıştır. Sentetik kübizmde sanatçıların doğal nesnelere olan ilgisi devam ettiği görülmüştür.
Resim. 3 Georges Braque, Gitar ve Akordeon (Guitar and Accordion) , 1908, Tuval Üzerine Yağlıboya 50 x 60 cm, Fransa, Özel Koleksiyon (İşgilip , 2014,s.85)
Sanatçının “Gitar ve Akordeon” eserinde nesneleri masanın üstüne yerleştirmesinin perspektif için olup olmadığı bilinmemektedir. Eserde gitar ve akordeon gerçek görüntüleriyle resmedilmiştir. Masa üzerindeki notalar belirgin bir konumda yapılmıştır. Formlar gerçekliğin imgesel hali değil kavramın görsel ifadesi gibi yapılmıştır. Nesnelerin üstündeki ışık, biçimi düz yüzeyler halinde ortaya çıkarmıştır. Nesnelerin kontürleri keskin yapılmış ve çevresi koyu renkle belirginleştirilmiştir. Sarı ve yeşil renk tonları yoğun kullanmıştır.
Resim. 4 Georges Braque, “Oyun Kağıtları ile Natürmort” (Meyve Tabağı, Kulübün Ası)1913, Tuval Üzerine Yağlıboya 81 x 60 cm, guaj ve füzen, Modern Sanat Müzesi, Paris (İşgilip, 2014, s.89)
Braque’nün bu eserinin adı ‘meyve tabağı’ ve ‘kulübün ası’ olarak da bilinir. Eserde kâğıt kullanmamış, resme ahşap görünümünü yağlıboya ile çizgilere doku taklidi yaparak kazandırmıştır. Malzeme olarak yağlıboya ve karakalem kullanmıştır. Resmin ortasında siyah bir daire yer almış; bu s daire resmin en koyu tonunu oluşturuyor iken aynı daire üzerinde yer alan oyun kartları açık tonu oluşturmuştur. Oyun kartları dikey bir şekilde uzanmıştır. Işık, kompozisyonun geneline forma bağlı kalarak dengeli dağılmıştır. Tablodaki kâğıt şeritler analitik kübist geçişin yeni versiyonu ile yapılmıştır. Kullandığı şeritlerin dağılımını, objelerin konturlarını önemsememiştir. Grebo maksadında hacim ve kütlenin ilişkisi, formların renk ve dış çizgiyle birleştirilmesi görsel bir eşitlik sağlamıştır.
Resim. 5 Georges Braque, Masada Jilet ,1914, Kâğıt, Füzen, Guaj, 48x 62 cm, Paris-Fransa, Uluslararası Modern Sanat Müzesi, (İşgilip, 2014, s.9)
Tablodaki jilet figürünün yerini biçimsel olarak benzerlik taşıyan dikdörtgen ve “Gillette” yazılı olan ambalaj kâğıdı, tahta kullanımı yerine tahta şekli verilmiş duvar kâğıdı kullanılmıştır. Üstüne çizimler yapılmıştır. Şekiller tablonun bütününe bakıldığında üst üste yığılmış ve yüzüyormuş gibi durması sağlanmıştır. Nesneler kontürleri keskin yapılmıştır. Kontürler koyu renkler kullanılarak belirginleştirilmiştir (İşgilip,2014, s.90).
Braque ve Picasso’nun temsil ettikleri kübizm akımının önceden tasarlamadıkları, üzerine çalışırken ortaya çıktığını belirtmiştir. Böylelikle sanatçıların ruh halinden ve düşünce yapısıyla ortaya çıkmıştır. Bu akımda eserlerde görüldüğü gibi geometrik formlardan oluşmaktadır. Geometrik formlar kurallara göre değil sanatçının ruh haline göre şekillenmiştir. Böylece yapılan eserler konu ve düzen açısından farklılık göstermiştir. Georges Braque 1948 yılında Venedik’te Bienali de Büyük ödülü almıştır, 1951 yılında ise Legion d’honneur nişanını almıştır (Keskin, 2018, s.20).
KAYNAKÇA
Göğebakan, Y, Kılınç, E. (2020). Empresyonizm, Kübizm, Sürrealizm ve Ekspresyonizmde Tarz Olarak Soyutlama. Sanat Dergisi, (35).
İşgilip, İzmit, Arzu. (2014). Pablo Picasso ve George Braque’ın Kübist Dönem Eserlerinde Form – Işık İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi
Keskin, Damla. Çağdaş Sanat Akımları’nın Grafik Tasarımı Üzerindeki Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi.
Özbek, Şasev, Nilüfer. (2019). Çağdaş Sanat Akımları Ressamlarının Psikolojik Durumlarının Eserlerine Yansıması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
Türkmenoğlu, Dilek. (2010). Picasso, Kübizm ve Yansıtıcılık.Sanat Dergisi.
